Se a escoitamos atentamente, na nosa lingua resoa aínda a antiga melodía dos carros
24 mar 2024 . Actualizado a las 05:00 h.Cando escoitamos falar por vez primeira do Foxo do Lobo, ignorabamos todo sobre este temido animal. Por aqueles afastados días, eramos amigos dos cans e dos gatos, porque, coma nós, andaban ceibos por toda a aldea. Mais o nome do tobo onde durmía aquela desprestixiada fera nocturna quedou gravado na nosa memoria coma a mordedura dunha criatura salvaxe de dentes ben afiados. Pasaron anos antes de que fixeramos unha excursión até aquel apartado e solitario páramo pedregoso do pico do Iroite. Gastamos toda unha mañá para alcanzar aquel afastado enclave, logo de percorrer estreitos, serpenteantes e descoñecidos camiños.
Pouco antes de culminar a andaina, máis arriba da aldea de Giende, sorprendeunos o achado de dúas explanadas poboadas de colmeas. Pasamos polas beiras deses terreos sen os zapatóns. Só cos calcetíns nos pés para non facer ruído e non espertar os abellóns ou abázcaros das raíñas. As abellas obreiras estaban entretidas, ocupadas nos seus labores cotiáns e nin se decataron da nosa presenza naquelas vastas e silenciosas paraxes. Mais mentres elas se afanaban no seu traballo, o seu zunzún chegou até nós. Soounos coma unha reconfortante canción, coma unha promesa que nos daba alento para seguir adiante até o cumio.
Estabamos na entrada da primavera. Mais aínda non era o tempo das bubelas nin do cuco. Non o observamos voando nin sentimos o seu canto aló no fondo do val de Tállara. Xa na cima, ollando cara ás terras de San Roquiño, sentado contra un outeiro, meditaches sobre a lingua de nós e dixeches: compañeiros, a nosa lingua é cantareira coma o son os paxaros. Non volo parece? Vós sabedes que hai xente que morre por falta de amor, de afecto, de cariño. Para que a nosa lingua viva fresca e goce dunha saúde de ferro, temos que querela moito. Se non é así podería fenecer de tristura. E se isto ocorrese, sería unha grande catástrofe, unha perda irreparable.
E cando xa estabades preto do foxo do lobo, pensaches que a nosa lingua se alimenta da caligrafía verde dos agros e do dourado vocabulario das areas das praias que lamben os nosos doces mares. Tamén se nutre dos espíritos que pululaban e nos rozaron nos vieiros que nos trouxeron até a tobeira onde descansa o lobo. E á vez bebe nas fontes agochadas nas carballeiras misteriosas, e tamén nas correntes subterráneas onde vibra a música do cobre, metal do que están feitas as campás das capelas, igrexas e catedrais que se erguen por toda a nosa xeografía.
Se a escoitamos atentamente, na nosa lingua resoa aínda a antiga melodía dos carros. Aquelas monotonías sonoras que todas as primaveras nos chegaban cando estes vehículos de tracción animal, cargados de batume, baixaban do monte até os Catro Camiños para dirixirse á Fonte dos Ricos ou para o Montiño. Gustabamos deses repetitivos sons, pero a música que máis nos impresionaba era a do lume cando avanzaba arrasando as ladeiras da montaña. E cando falamos a nosa lingua algunhas palabras arden, crepitan, fumean como a leña nas fogueiras. Ademais ten sabor a brea e a sal: a das maletas feitas de madeira de piñeiro, e o das bágoas que nos esvaran polas meixelas cando choramos nas despedidas ou cando nos rompen o corazón ou nos desborda a emoción como cando nos namoramos, non é certo, miña rula?
Hai, ademais, meus vellos compañeiros, moita beleza no timbre sonoro da nosa lingua, pero tamén no prado visual e metafórico, que fai visibles estampas moi fermosas, e que outros idiomas non alcanzan a debuxar nin a facernos visualizar ou sentir: cantos, bagullas, ledicias, soidades e mesmo é quen de recoller os ecos de todo aquilo que tivo ou ten algunha clase de voz (un murmurio de follas, un renxido de pólas ou de portas…), ou as melodías da auga (fontes ou regatos) que nos emocionan, alegran ou nos entristecen. Todo iso e moito máis é o que fai que lle queiramos á nosa lingua, esa que outros moitos desprezan ou se mofan dela, como dicía Rosalía de Castro, a nosa máis célebre poeta de todas as poetas.