A semana pasada falamos dunha escrita pegada á terra da nosa aldea, pero entendida como referencia doutra calquera da nosa Comunidade, mesmo ás que co paso do tempo ficaron completamente baleiras —cantas persoas vivirán hogano en Ferramolín, unha pequena poboación na serra do Courel que visitei hai máis de vinte anos?—. Pensando en todos estes lugares, imos expor un poema que amosa con nítida claridade ou mellor reflicte o espírito do que queriamos dicir cando afirmabamos: «a aldea é todas as aldeas e todas as aldeas son a aldea», sentencia que non é un mero e sinxelo xogo de palabras. Foi unha pura casualidade que nos atopásemos nunha páxina web Poema de la aldea de Quiong, un pequeno feixe de versos de autoría anónima que data do ano 757 do calendario chinés e que consideramos que nos serve para defender a idea de que a nosa afirmación non é unha frase tópica ou valeira, oca.
O poema reza así: «Al oeste, altas montañas, nubes rojizas/ y el sol bajo que ilumina las llanuras./ En el sartal de ramas, el griterío de los pájaros, / y el viajero que vuelve a casa después de cruzar tres mil Li./ El asombro de mi esposa y de mis hijos al verme./ Y luego tranquilizados, nos enjugamos las lágrimas./ En este mundo alborotado, he vivido como huérfano/ y ahora regreso vivo, solo gracias al destino./ Cabezas de mis vecinos asoman por todas partes/ en lo alto de los muros que cierran/ el patio de la casa que habito./ Oigo sus explicaciones y sus lloros y suspiros./ En lo hondo de la noche/ vuelvo a encender una lámpara/ y es como vernos en sueños».
Como vedes, compañeiros, os versos falan das pequenas cousas da vida, reflectida nos detalles. Lembrades? As nosas vidas tamén se nutrían do pequeno: un cacho de boroa, unhas galletas de coco, un anaco de pan, unhas papas de fariña de millo… Talvez por este apego ao insignificante, ao que agora pouca atención se lle presta, nós nunca fomos uns machotazos, e moito menos uns heroes, nin sequera por un só día, tal como dicía a canción de David Bowie, que se foi deste mundo convulso un 10 de xaneiro do 2016. E non obstante, recordamos que a nena das nosas pupilas, si foi raíña da rondalla do colexio no que estabamos internos.
Amosan tamén os versos as preocupacións e emocións do cotián. A nós inquietábanos o vento fungando entre os piñeiros e as mimosas e acequias, mais as ondas do mar que batían contra dos cons da Punta do Capitán ou de Neixón ocupaban e puñan nerviosos aos mariñeiros da nosa pequecha comunidade, que, polo demais, conformábase co cultivo dos seus campos e agros, aos que quentaba o sol cando andaba baixo e tamén alto. Os nosos veciños contentábanse coas alegrías das festas para compensar as fatigas dos duros traballos e os longos días estivais e os desabores da mesma existencia.
Tamén había viaxeiros na nosa e nas aldeas da contorna. Lembrades a nosa ledicia cando regresaba o señor Manuel o Peiteado das prolongadas mareas da pesca? O noso espigado e querido próximo cando volvía de alén dos bravos mares do noroeste, sempre nos traía caramelos ou outras lambetadas. El tamén regresaba vivo das perigosas travesías dende Terranova até o Souto. No fondo da noite, coa luz apagada, aínda agora os vexo en soños. Soño co Peiteado, co cuñado o Fanaqueiro, e con Antonio Pasitos Lentos, da casa dos Merellos, e con Vitorio e con outros que pasaban nove ou máis meses metidos nun barco en alta mar.
Isto era no tempo en que nosas nais se montaban no rabo de pau das vasoiras de xestas, que se usaban para varrer as adegas, os hórreos e así mesmo as casas, e voaban até as viñas para sulfatalas, e tamén até as toxeiras para colleitar os garabullos polos que xa no mes de maio gabeaban os tirabeques, os chícharos e máis tarde as xudías.