Non fai vento, pero escóitase un renxer de pólas espidas. Murmuran as follas dos loureiros a carón do curso do río, cuberto por unha capa de brétema persistente, densa, húmida. De súpeto un vibrante bater de ás de pombas asustadas racha o silencio do atardecer. Cerca, un can enrabechado ladra sen tomar alento. Reina unha calma pampa. As canas dóbranse sobre a auga da canle, coma se estivesen bebendo. O aire é fresco. Nas casas dos arredores brillan as cores das luces que adornan as fiestras ou as fachadas. Mais non se ve nin unha alma. Abunda neste lugar unha grande tranquilidade e sosego, os que non existen nos espazos nos que goberna o ritmo frenético e compulsivo das compras do Nadal.
Deixou de chover antes de que o manto de néboa se estendese por enriba dos campos solitarios do val. Na sombra, case que xa na escuridade, sorprende o chirlo dun merlo neste tempo de Advento. Tamén chamou a atención o rododendro florecido na mediana da rúa máis ancha da vila. Pousada na rama dunha maceira, nunha horta abandonada, esquecida xa hai anos, a ave de pico amarelo adestra a súa voz para unha primavera lonxana, pero que talvez albiscou coma un fogonazo no horizonte. Séntese a súa desafinada melodía na paciente quietude das últimas horas da tarde. Agás os loureiros, laranxeiras e limoeiros, as demais árbores agardan caladas polo abrazo xeado do inverno e polos oblicuos bicos dun sol sempre botado de menos.
Insiste o testán paxaro no seu canto desafinado, que vibra por encima do gurgullar da auga da fonte de Rebelar. Gurgulla contenta antes de abocarse no cheo peito do Breiro, onde o caudal roxe orgulloso pola súa potencia e volume. Diminutas aves discuten nas copas dos salgueiros sen podar. Até xunta eles chega o soar das bucinas dos coches, atrapados nun atasco na rúa Principal. Un bo treito antes, os muíños baleiros soñan con antigas colleitas de espigas amarelas e brancas. Entre as sombras, un home cun pau nunha man guía unha ducia de ovellas cara ao seu fogar, un alpendre ateigado de palla. E ti recordas aquela estrofa dun poema de Joyce: «Tosco, esclavo de la manada/, esta noche te desperezarás junto/al fuego…».
E despois vas pensando: Rabaños. Pastores. Xa non temos. Tampouco este ano virán os anxos anunciar a golpe de trompetas a Boa Nova, na Noite das noites que levamos celebrando desde hai 21 séculos, a noite máis fermosa e agardada da nosa infancia, ou non era así prezados compañeiros? Miras cos ollos da lembranza, coa mesma con que mirabas o corpo sen vida da fermosa Ofelia flotando na corrente do río, nun remanso poboado de nenúfares en flor. Para ti era coma se estivese na charca onde vos bañabades de nenos e non a viamos coma se fósemos uns rapaces delirando como facía o príncipe de Dinamarca, sen enteirarnos de nada. O fillo do rei deliraba de dor, mentres nós chorabamos asustados, impresionados por tanta beleza.
Visitas nestas datas o Souto. Nós nos outeiros do Montiño esperabamos nerviosos pola chegada daquela noite meiga, como tamén agardabamos pola maxia e xenerosidade dos Magos. No camiño de volta, paraches diante das brañas dos Miñotos e dixeches: lémbrome de ti, nosa querida vella. Mentres afiabas as fouciñas nunha pedra que facía de linde das fincas, as fouciñas de apañar a herba para as vacas, foi cando che dixen que atopara un traballo. E ti, que levabas toda unha vida pasando o ferro, varrendo, facendo as camas, cociñando, cavando, sachando, parindo, podando…, preguntáchesme «e que traballo é o que atopaches?» E respondinche: o de varredor para o Concello. E logo de gardar silencio por uns minutos, botácheste a chorar. Quedei desconcertado, abraiado. Ela, que dedicara toda a súa vida a limpar o po, iso que nin se ve nin se nota, iso que a facía totalmente invisible para todos, non quería o mesmo para ti.